Transpaletler, işletmelerde yük taşıma ve istifleme işlemlerinde kullanılan kaldırma ve iletme ekipmanlarıdır.
Manuel (el transpaleti) veya akülü (elektrikli transpalet) tipte olabilirler.
Görünüşte basit ekipmanlar olsalar da, aşırı yükleme, mekanik arıza veya bakım eksikliği ciddi yaralanma ve ezilme risklerine neden olabilir.
Bu nedenle, transpaletlerin periyodik kontrollerinin düzenli yapılması hem yasal zorunluluk hem de çalışan güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
Transpalet kontrolleri,
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”
(Resmî Gazete: 25 Nisan 2013, Sayı: 28628) hükümlerine göre zorunludur.
Yönetmeliğe göre:
Transpaletler, kaldırma ve iletme ekipmanları sınıfında değerlendirilir.
Yılda en az bir kez periyodik kontrol edilmeleri gerekir.
Kontroller, yalnızca makine veya mekatronik mühendisi ya da TS EN ISO/IEC 17020 standardına göre akredite A Tipi Muayene Kuruluşları tarafından yapılabilir.
Her kontrol sonrası Transpalet Periyodik Kontrol Raporu düzenlenmelidir.
Transpalet periyodik kontrollerinin ana amaçları şunlardır:
Kaldırma ve taşıma sisteminin güvenli çalıştığını doğrulamak,
Hidrolik ve mekanik arızaları önceden tespit etmek,
Aşırı yükleme ve denge sorunlarını engellemek,
Operatör ve çevre güvenliğini sağlamak,
Yasal yükümlülükleri yerine getirmek.
Transpaletlerde yapılan kontroller, ekipmanın tipine göre değişmekle birlikte aşağıdaki başlıkları kapsar:
1. Görsel Muayene
Şasi, çatallar, tekerlekler, hidrolik piston, kollar ve bağlantı noktaları incelenir.
Korozyon, çatlak, eğilme, gevşeme veya yağ sızıntısı olup olmadığı gözlemlenir.
2. Fonksiyon Testleri
Kaldırma ve indirme mekanizmalarının düzgün çalıştığı kontrol edilir.
Fren (varsa), yönlendirme kolu ve kilitleme sistemleri test edilir.
Akülü transpaletlerde sürüş, durma ve yön değiştirme fonksiyonları test edilir.
3. Yük Testi
Statik test: Transpalet, nominal kapasitesinin %125’i kadar yükle test edilir.
Dinamik test: Normal yükle kaldırma ve taşıma işlemleri yapılır, sistemin tepkisi gözlemlenir.
4. Hidrolik ve Elektriksel Kontroller
Manuel transpaletlerde hidrolik sistemin kaçak, basınç düşümü ve piston kaçırma durumu kontrol edilir.
Akülü transpaletlerde akü bağlantıları, şarj sistemi, kablo izolasyonu ve kumanda butonları test edilir.
5. Etiket ve Uyarı Kontrolleri
Kaldırma kapasitesi etiketi, uyarı levhaları ve üretici bilgileri incelenir.
CE işareti ve kullanma talimatı bulunurluğu kontrol edilir.
6. Raporlama
Yapılan tüm test ve gözlemler kayıt altına alınır.
Sonuçta ekipman “Uygun”, “Kusurlu” veya “Uygun Değil” olarak sınıflandırılır ve Periyodik Kontrol Raporu düzenlenir.
Yönetmelik gereği kontrol sıklıkları genellikle şöyledir:
Manuel (El) Transpalet, yılda 1 defa ve Statik + Görsel Muayene ile yapılır.
Akülü (Elektrikli) Transpalet, yılda 1 defa ve Statik + Dinamik + Elektriksel Test ile yapılır.
⚠️ ÖNERİ: Yoğun kullanımda (3 vardiya çalışan tesislerde) veya zorlu ortam koşullarında çalışan ekipmanlar 6 ayda bir kontrol edilmelidir.
Forklift kontrolleri yalnızca:
Makine veya Mekatronik mühendisleri,
TS EN ISO/IEC 17020 standardına göre akredite A Tipi Muayene Kuruluşları
tarafından yapılabilir.
Kontrol sonucunda forklift üzerine “Uygundur / Uygun Değil” etiketi iliştirilir ve rapor işletmeye teslim edilir.
Forkliftler, işletmelerde en sık kullanılan ve en fazla kazaya neden olabilen kaldırma araçlarıdır.
Bu nedenle düzenli kontroller:
Mekanik arızaların ve kazaların önüne geçer,
Ekipmanın kullanım ömrünü uzatır,
İş duruşlarını azaltır,
Yasal uygunluğu sağlar,
Çalışan güvenliğini teminat altına alır.
Her işletme, kullandığı forkliftleri en az yılda bir kez kontrol ettirmeli ve raporlarını denetime hazır şekilde saklamalıdır.