Boyler ve genleşme tankı, sıcak su üretimi ve basınç dengeleme amacıyla kullanılan, basınçlı kaplar sınıfına giren iki temel ekipmandır.
Bu sistemler, ısıtma tesisatlarının, sıcak su hatlarının ve kazan sistemlerinin güvenli şekilde çalışmasında kritik rol oynar.
Basınç altında çalıştıkları için, bu ekipmanların periyodik kontrollerinin düzenli olarak yapılması hem yasal bir zorunluluk hem de iş güvenliği açısından hayati bir gerekliliktir.
Boyler ve genleşme tanklarının periyodik kontrolleri,
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”
(Resmî Gazete: 25 Nisan 2013, Sayı: 28628) hükümlerine tabidir.
Yönetmelik uyarınca:
Tüm basınçlı kap ve tesisatlar, yılda en az bir kez kontrol edilmelidir.
Kontroller, yalnızca makine mühendisleri veya TS EN ISO/IEC 17020 standardına göre akredite olmuş A Tipi Muayene Kuruluşları tarafından yapılabilir.
Yapılan her kontrol sonunda Periyodik Kontrol Raporu hazırlanmalı ve işletmede bulundurulmalıdır.
Boyler ve genleşme tankı periyodik kontrollerinin ana hedefleri şunlardır:
Basınç patlaması ve sızıntı risklerini önceden tespit etmek,
Korozyon, deformasyon veya malzeme yorgunluğu kaynaklı arızaları önlemek,
Sıcak su sistemlerinin verimli ve emniyetli çalışmasını sağlamak,
İş kazaları ve maddi zararların önüne geçmek,
Yasal uygunluğu sürdürmek.
Boyler ve genleşme tankı kontrolleri, aşağıdaki adımları içerir:
1. Görsel Muayene
Her iki ekipmanda da dış yüzey, kaynak dikişleri, bağlantı elemanları, manometre, emniyet ventili, sıcaklık ve basınç göstergeleri incelenir.
Korozyon, deformasyon, kaçak veya gevşeme belirtileri kontrol edilir.
2. Hidrostatik Test (Basınç Testi)
Boyler ve genleşme tankları, çalışma basıncının 1,5 katı ile test edilir.
Kaçak, deformasyon veya zayıf bölgeler tespit edilirse kayıt altına alınır.
Test suyla yapılır ve sistem güvenliği ön planda tutulur.
3. Emniyet Donanımı Testi
Emniyet ventili, basınç göstergesi, termostat, basınç şalteri ve otomatik tahliye sistemlerinin doğru çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
4. Fonksiyon ve Performans Testleri
Boylerlerde ısı aktarım verimliliği, sıcaklık kontrolü ve otomatik sistem tepki süreleri test edilir.
Genleşme tanklarında membran durumu, hava basıncı, genleşme hacmi ve su alma-verme işlevi kontrol edilir
5. Elektriksel Kontroller
Pompa, termostat, rezistans ve kontrol panosu üzerindeki bağlantılar incelenir.
Kaçak akım rölesi ve topraklama testleri yapılır.
6. Raporlama
Tüm bulgular, test sonuçları ve öneriler Boyler ve Genleşme Tankı Periyodik Kontrol Raporu olarak işletmeye teslim edilir.
Yönetmelik gereği kontrol sıklıkları genellikle şöyledir:
Boyler, yılda 1 defa ve Hidrostatik Test + Görsel Muayene ile yapılır.
Genleşme Tankı, yılda 1 defa ve Hidrostatik Test + Fonksiyon Testi ile yapılır.
Kontroller yalnızca A tipi muayene kuruluşları veya TS EN ISO/IEC 17020 standardına göre akredite firmalar tarafından yapılabilir.
Bu firmalar kontrolü tamamladıktan sonra kazana “Uygundur / Uygun Değil” etiketi ve resmi rapor verir.
Boyler ve genleşme tanklarının düzenli olarak kontrol edilmesi,
Basınç kaynaklı kazaları önler,
Enerji verimliliğini artırır,
Sıcak su sistemlerinin sürekliliğini güvence altına alır,
İş güvenliği ve yasal gerekliliklerin eksiksiz yerine getirilmesini sağlar.
Her işletme, bu iki ekipmanın periyodik kontrollerini en az yılda bir kez yaptırmalı ve raporları denetimlere hazır şekilde saklamalıdır.